 |
بهشت توسكاني زير پاي كشتي كونكورديا
 |
جام جم آنلاين-
سال‌هاست‌گروه‌هاي مختلف زيست‌محيطي خواهان اعمال قوانين سختگيرانه‌تري براي ممانعت از ورود كشتي‌هاي تفريحي به سواحل آسيب‌پذير مجمع‌الجزاير توسكاني هستند، اما گوشي بدهكار نبود تا اين‌كه متاسفانه در حادثه اخير كشتي كونكورديا هم جان عده‌اي از دست رفت و هم طبيعت بكر اين منطقه با يك خطر جدي مواجه شد. اين فاجعه ثابت كرد پيامد گردشگري‌هاي غيراصولي و ناپايدار تا چه اندازه مي‌تواند غيرقابل جبران باشد.
واژگوني يك كشتي لوكس مسافربري ايتاليايي به نام كوستا كونكورديا در 23 دي‌ماه گذشته بسيار خبرساز شده است. اين حادثه كه در نزديكي جزيره‌اي در ايالت توسكاني ايتاليا رخ داد، مرگ و ناپديد شدن عده‌اي را به دنبال داشت. متاسفانه واژگون شدن اين كشتي عظيم علاوه بر خسارات جاني و مالي، تلنگر تازه‌اي را هم بر محيط‌زيست غني اين محدوده وارد ساخته كه سبب شده جمع كثيري از دوستداران محيط‌زيست نسبت به عواقب آن نگران باشند. جهت آگاهي از نحوه واژگون شدن كشتي و عواقبي كه در پي داشته بجاست كه سير وقوع اتفاقات را در روز حادثه و پس از آن دنبال كرده و سپس وضعيت محيط و اثرات احتمالي بر آن را مدنظر قرار دهيم.
جمعه 23 دي: كشتي ساعت 7 بعدازظهر با 4229 نفر كه بيش از 3000 نفر آن را گردشگران تشكيل مي‌دادند، بندر چيويتاوچيا را ترك كرد. در ساعت 30/9 كشتي در نزديكي جزيره جيليو، واقع در ايالت توسكاني با يك صخره سنگي برخورد مي‌كند. در ساعت 35/9 برق قطع شده و 10 دقيقه بعد اولين آژير خطر به صدا درمي‌آيد. در ساعت 50/9 كشتي به يك سو متمايل شده و مسافران وحشت‌زده را سرگردان مي‌كند. بسياري از مسافران شيرجه‌زدن به داخل آب سرد را بر ماندن در كشتي ترجيح مي‌دهند. در ساعت 20/10 تيم نجات از ساحل به طرف كشتي روان مي‌شود. حدود 800 نفر در جزيره ساكن هستند و عده‌اي از آنها بسرعت براي امدادرساني پيش‌قدم مي‌شوند. در ساعت 15/11 اولين كشتي نجات به ساحل جزيره مي‌رسد، اما نكته جالب اينجاست كه در ساعت 40/1 شب خبرگزاري‌ها اعلام مي‌كنند كه كاپيتان كشتي، فرانسيسكو شتينو ، خسته و بي‌رمق به ساحل آمده است!
شنبه 24 دي: سرپرست گروه نجات، كاپيتان انينو آكي‌لينو اعلام كرد كه همكاران او جان 100 نفر را در كشتي و حداقل 60 نفر را كه در اطراف كشتي پراكنده بودند، نجات داده‌اند. در اين روز 3 جسد ديگر نيز شناسايي شدند.
يكشنبه 25 دي: افسر نجات كشتي، ماركو جيامپيتروني با پاي شكسته از كشتي نجات يافت. مسوولان تحقيق هم اعلام كردند كه ناخدا خيلي پيشتر از آخرين مسافر كشتي را ترك كرده و اين كار وي ناديده انگاشتن قوانين بين‌المللي تلقي مي‌شود. علاوه بر اين، صاحب كشتي نيز كاپيتان را متهم به اشتباه در تصميم گيري كرد. ميزان تلفات هم به 5 نفر افزايش يافت.
دوشنبه 26 دي: در نخستين ساعات روز، ششمين جسد از ميان بقاياي كشتي پيدا شد. كماكان 29 نفر مفقودالاثر هستند. چند ساعت بعد وزير محيط‌زيست، كورادو كليني بيان داشت كه بشدت نگران بحران زيست‌محيطي ناشي از اين حادثه است. شركت كشتيراني كوستا كونكورديا اعلام كرد كه اين حادثه 8595 ميليون دلار خسارت به همراه داشته، اما متاسفانه اين شركت اشاره‌اي به ميزان خسارات جاني و زيست‌محيطي وارده نكرد. تنها رئيس اين شركت، پيتر لوئيجي فوشي اين حادثه را نتيجه اشتباه غيرقابل توصيف ناخدا خواند و از تمام خدمه و گروه نجات قدرداني و براي جان‌باختگان ابراز تاسف كرد. وي در ادامه افزود، نواري پيدا شده كه نشان مي‌دهد ناخدا به عمد از دستور افسر كشيك لنگرگاه مبني بر بازگشت به كشتي و نظارت بر كارگروه نجات سر باز زده است. اما مهم‌تر از آن آژانس دريانوردي و كشتيراني سازمان ملل نيز اعلام كرد كه احتمالاً قوانين بين‌المللي براي حفظ امنيت دريانوردان و مسافرين بازنگري خواهند شد.
سه‌شنبه 27 دي: متاسفانه در اين روز سرپرست هلندي كمپاني كه مسووليت نظارت بر مسائل اجرايي را دارد، اعلام كرد كه نشت سوخت از كشتي كونكورديا حداقل به مدت 3 هفته ادامه خواهد داشت. پيدا شدن بيش از 5 جسد تعداد كشته‌شدگان را به 11 نفر ارتقا داد. بيش از 70 نفر از مسافران نيز خواهان شكايت از شركت، مالك كشتي و ناخدا شدند. دادستان ايتاليا از قاضي پرونده درخواست كرد كه همچنان كاپيتان كشتي را تحت بازداشت نگه دارد، اما كاپيتان كماكان ترك كشتي را انكار مي‌كند. قاضي پرونده در نهايت كاپيتان شتينو را آزاد كرد، اما وي در خانه خود تحت بازداشت و منتظر اعلام زمان دادرسي است.
مشكلات زيست‌محيطي
مجمع‌الجزاير توسكاني يكي از بزرگ‌ترين پارك‌هاي ملي دريايي ـ ساحلي در قاره اروپاست. سواحل اين محدوده از نظر شفافيت، تنوع موجودات دريايي و مرجان‌ها كم‌نظير هستند. توسكاني شامل 7 جزيره است كه جيليو يكي از آنهاست. اين 7 جزيره را به عنوان جواهرات طبيعي منطقه مي‌شناسند. هريك از آنها از نظر تنوع‌زيستي و حتي از ديد تاريخي بسيار غني و بكر هستند. تنوع گسترده اين مجموعه، از سواحل شني گرفته تا سواحل صخره‌اي سبب شده كه گردشگران بسياري جذب اين منطقه شوند. اقتصاد اين جزاير وابسته به توريسم و ماهيگيري است، اما دوستداران محيط‌زيست مدت‌هاست خواهان حفظ حريم گياهان آندميك و جانوران اين محدوده هستند. ارزش علمي اين مجموعه عملاً قابل تخمين نيست و درست به همين دليل است كه حاميان محيط‌زيست تلاش كرده‌اند اين اكوسيستم شكننده و حساس را تحت حمايت قوانين بيشتري قرار دهند. متاسفانه تنها حضور بشر در اين قلمرو شكننده سبب تغييرات عمده‌اي در نوع پوشش گياهي و جانوري شده است. جزاير توسكاني از سال 1989 تحت حفاظت هستند و 700 گونه گياهي و جانوري اعم از لاك‌پشت، دلفين، فك و مرجان‌ها در آن شناسايي شده‌اند. شايان ذكر است كه بخشي از اين اهميت به دليل حضور مواد معدني غني در اين منطقه است. جزيره جيليو را موزه طبيعي زمين‌شناسي مي‌دانند، چرا كه فسيل‌هاي بي‌نظيري در آن كشف شده است.
با تاسف بايد يادآور شد كه ايتاليا در حال دست و پنجه نرم كردن با يكي از بدترين حوادث زيست‌محيطي ظرف بيش از 2 دهه گذشته است. قطعاً بار فشار نفت وضعيت اين منطقه را بشدت تغيير خواهد داد. با گذشت بيش از 10 روز از حادثه، وضعيت كشتي همچنان بي‌ثبات است. كشتي پس از تصادم روي يك صخره سنگي قرار گرفته، اما آنچه كه مسلم است ناپايداري اين شرايط به دليل وزن زياد كشتي است. اين تاق سنگي كه در عمق 20 متري از سطح دريا واقع شده توانسته تا حدي از شدت بحران بكاهد. در روز دوشنبه 26 دي‌ماه همزمان با اعلام خبر جابه‌جايي كشتي كونكورديا از محل اوليه تصادم و در پي نشت چشمگير مايعي كه بررسي‌هاي بعدي ماهيت آن را سوخت مشخص كرد، تلاش‌ها جهت مقابله با اين بحران زيست‌محيطي بالا گرفت. نگراني همگان از سر خوردن بيشتر كشتي، قرار گرفتن در بستر 100 متري دريا و نهايتاً نشت سوخت است. كشتي كه عملاً روي صخره‌ها گير كرده، در معرض تهديد بادهايي با سرعت حدود 40 كيلومتر بر ساعت و امواج است. مقياس جابه‌جايي اوليه چندان زياد نبوده و در حد 9 سانتي‌متر برآورد شده، اما احتمال دارد كه امواج شديد اين جابه‌جايي را بيشتر تقويت كنند. وزير محيط‌زيست تاكنون تاييد نكرده كه مايع نشت‌شده صددرصد سوخت است. تنها در شرايطي متخصصان مي‌توانند 2500 تن سوخت را از كشتي خارج كنند كه كار نجات خاتمه يافته باشد. از آنجايي كه كشتي در مراحل آغازين سفر خود بوده پس كماكان حجم بالايي از سوخت در كشتي است كه مي‌تواند كبريت خطر اين فاجعه باشد. يك متخصص انگليسي كه خواست نامش فاش نشود، به بخش خبري مستقل كانادا چنين گفت: وضعيت درست مثل اين است كه كشتي بدين عظمت بخواهد تعادل خود را روي يك صخره حفظ كند. آيا صخره مي‌تواند در برابر چنين وزني مقاومت كند؟ يك متخصص ديگر معتقد است كه سوراخ‌هاي وارد بر كشتي تنها يكي نيست و جابه‌جايي كشتي به هر شكل مي تواند اين بدنه آسيب‌ديده را با خطر فروپاشي مواجه سازد، اما زمان به ضرر گروه نجات در حال گذار است.
متخصصان احتمال زنده پيدا شدن مفقودان را تقريباً غيرممكن مي‌دانند. از زمان غرق‌شدن كشتي آموكو ميل‌فورد هاون در سال 1991 تاكنون ايتاليا با چنين بحراني مواجه نشده است. كشتي آموكو با 144 هزار تن نفت در سواحل جنوا غرق شد و پاكسازي محدوده آلوده شده از نفت تا سال 2008 يعني 17 سال پس از غرق شدن كشتي همچنان ادامه داشت. لوئيجي آلكارو، سرپرست آژانس دولتي محيط‌زيست ايتاليا اعلام كرد با اين‌كه دولت در سال 2008 رسماً اتمام پاكسازي را به مردم نويد داد، اما هنوز بقاياي اين كشتي در درياست. اگر كشتي كونكورديا تنها كمي پايين‌تر برود قطعاً سوخت آن رفته‌رفته وارد آب دريا خواهد شد كه البته شرايط جوي حاكم بر محيط نيز اين مساله را تقويت مي‌كند. آلكارو افزود در صورت وقوع چنين مصيبتي ما فقط مي توانيم از سال‌ها و ميليون‌ها يورويي كه بايد صرف پاكسازي آلودگي شود، صحبت به ميان آوريم. وزير محيط‌زيست ايتاليا كه براي ارائه توضيحات بيشتر به پارلمان فراخوانده شد، ميزان سوخت كشتي كونكورديا را 2380 تن و از نوع سوخت ديزلي بسيار غليظ توصيف كرد. وي اين سوخت را قابل مقايسه با يك تانكر نفت كوچك ارزيابي كرد و در ادامه افزود كه حتي يك سوراخ خيلي كوچك در كشتي مي‌تواند به معناي وضعيت بحراني براي پوشش گياهي و جانوري اين منطقه تلقي شود. مردم محلي هنوز نتوانسته‌اند با اين مساله كنار بيايند. حتي برخي معتقدند كه نشت نفت مي‌تواند باعث شود كه آنها محل سكونتشان را ترك كنند. آنها هنوز اميدوارند كه وضعيت جوي بهتر شود و مسوولان بتوانند براي بهشت كوچك آنها راه‌حلي بينديشند.
كارشناسان درصدد خارج كردن سوخت از مخازن كشتي هستند اما نخست تصميم دارند كه كشتي را روي يك صخره محكم‌تر ثابت كنند تا احتمال زير آب رفتن آن كمتر شود. در ابتدا صحبت‌هايي از برقراري مجدد توازن و برگرداندن به حالت نخست ارائه شد اما اين راه‌ها ظاهراً غيرممكن بوده است.
سرپرست آژانس دولتي محيط‌زيست اعلام كرده كه سوخت كشتي بسيار غليظ و چسبناك است، لذا متخصصان تصميم دارند كه با سوراخ كردن يك قسمت مناسب از لاشه كشتي از طريق ابزاري بسيار پيشرفته سوخت كشتي را گرم نمايند تا راحت‌تر جريان پيدا كند و در نهايت بتوان آسان‌تر آن را از كشتي خارج كرد. وي در ادامه متذكر شد تنها يك ماه طول مي‌كشد كه تانكر بيروني كشتي به طور كامل تخليه شود، اما مشكل اصلي برمي‌گردد به 10 تانكري كه در داخل كشتي هستند. بدون هيچ شكي دسترسي به آنها خيلي مشكل‌تر است. آقاي آلكارو معتقد است كه پايين‌تر رفتن كشتي و گسستگي مخازن عمليات پاكسازي را راحت‌تر مي‌كند، چرا كه از ديدگاه وي مي‌توان با ساير ابزار پيشرفته آن را جمع‌آوري كرد. اما اين راه‌حلي است كه بسياري با آن موافق نيستند.
در ماه آوريل سال 2007 يك كشتي يوناني غرق شد و نشتي مخازن آن بدون هيچ‌گونه پيگيري ادامه داشت. بعدها متخصصان اعلام كردند كه اين كشتي ظرف 3 سال، هر روز 30 كيلوگرم نفت را وارد آب دريا مي‌كرده. آيا اين امر مجدداً براي كونكورديا روي مي‌دهد؟
فرناز حيدري / جام جم
386 page views
|
|
|
|