 |
ویتامین‌هایی که می‌توانند مرگ‌آفرین باشند
 |
رادیو دویچه وله
تبلیغات شرکت‌های دارویی و غذایی مردم را به روش‌های مختلف به مصرف مکمل‌های ویتامین تشویق می‌کنند. نتایج آخرین تحقیقات نشان می‌دهند که این مکمل‌ها در بهترین حالت بی‌مصرف و در بیشتر موارد بیماری‌زا یا حتی کشنده هستند.
مصرف قرص‌ها یا آمپول‌های ویتامین در دنیای امروز با زندگی بسیاری گره خورده است. «از وقتی فلان ویتامین را می‌خورم احساس می‌کنم که سرحال‌ترم»، «قرصهای ویتامین جدیدی که داروخانه به من معرفی کرده انرژی عجیبی به من می‌دهند و می‌توانم تمام روز سرپا باشم»، «ویتامین تازه‌ای که از آمریکا برایم رسیده معجزه می‌کند» و ... . این جملات را احتمالا بارها از زبان دوست و آشنا شنیده‌اید. دوستانی که مصرانه به شما پیشنهاد می‌کنند حتما به مصرف‌کنندگان ویتامینهای "معجزه‌آسا" بپیوندید.
آیا تبلیغات شرکت‌های دارویی و مجلات "تحقیقاتی" ظاهرا مستقلی که صدها مقاله درباره ضرورت مصرف مکمل‌های ویتامین منتشر می‌کنند، حقیقت دارد؟
جالب است که درست در کشورهایی مثل آلمان و آمریکا که مردم به نسبت از امکان تغذیه بهتری برخوردارند، مصرف قرص‌ها یا آمپول‌های ویتامین به عنوان مکمل تغذیه رواج بیشتری دارد، آن هم در میان قشری که در سطح بالاتری از رفاه زندگی می‌کند.
به عنوان مثال در یکی از محلات مرفه‌نشین شهر مونیخ که از شهرهای ثروتمند آلمان به شمار می‌آید، با مطب دکتری مواجه می‌شوید که به مراجعه‌کنندگان پولدار خود ترکیب‌های مختلفی از سرم‌های ویتامین تزریق کرده و بابت هرکدام دست‌کم ۲۰۰ یورو دریافت می‌کند.
مراجعه‌کنندگان کسانی هستند که بالاترین درآمد و بهترین تغذیه را دارند و با این همه فکر می‌کنند که نیاز شدیدی به تمدد اعصاب مثلا با سرم‌های حاوی ویتامین دارند.
در تازه‌ترین شماره مجله "اشپیگل" (۱۶ ژانویه ۲۰۱۲) گزارشی به قلم مارکوس گریل به چاپ رسیده که بسیاری را شوکه کرده است. این روزنامه‌نگار برای یافتن پاسخی به این سوال که «آیا نیازی به مصرف قرصهای ویتامین به عنوان مکمل غذایی هست؟» به سراغ متخصصان علم تغذیه و بهداشت رفته و به نتایج پژوهشهای درازمدت زیادی مراجعه کرده است.
نتیجه تحقیقات نشان داده که مصرف برخی قرصهای ویتامین حتی احتمال ابتلا به سرطان را افزایش می‌‌دهندبنا بر این گزارش، نتیجه آخرین پژوهش‌ها نشان می‌دهد که مصرف قرصهای ویتامین به هر اندازه و از هر شرکت دارویی که باشد کمکی به سلامتی نمی‌کند. این محصولات حتی می‌توانند عامل بسیاری از بیماری‌ها از جمله سرطان باشند. در ادامه بخشی از اطلاعات داده شده در این گزارش آمده است.
بازاری پرسود
پولی که برای خرید ویتامین‌ها خرج می‌شود سرسامآور است؛ از محصولاتی مانند "اورتومول" که "رولزرویس" ویتامین‌ها نام گرفته و هر بسته‌اش در داروخانه‌های آلمان حدود ۶۰ یورو فروخته می‌شود، تا بسته‌هایی که در مغازه‌ها و سوپرمارکت‌های معمولی به قیمتی نازل فروخته می‌شوند.
بنا بر آمار، ۱۸ میلیون نفر در آلمان تحت تاثیر این تبلیغات به مصرف روزانه قرصهای ویتامین رو آورده‌اند و این یعنی ۲۸ درصد از جمعیت ۱۴ تا ۸۰ ساله آلمان. این جمعیت در سال ۲۰۱۰ میلادی ۹۰۷ میلیون یورو برای تولیدات صنعت ویتامین‌سازی پرداخت کرده است.
مصرف آمریکایی‌ها از آلمانی‌ها هم بیشتر است. در آن‌جا رقم خرید ویتامین‌ها از ۹ میلیارد دلار در سال ۱۹۹۵ به ۱۸ میلیارد دلار در سال‌های اخیر رسیده است.
ویتامینهای سرطان‌زا
در سال ۱۹۹۴ یک پژوهشگر فنلاندی می‌خواست ثابت کند که مصرف ویتامین E و بتاکاروتین که در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود، برای سیگاری‌ها مفید است. او برای این تحقیق ۲۹ هزار و ۱۳۳ مرد سیگاری بین ۵۰ تا ۶۹ سال را مورد آزمایش قرار داد.
به نیمی از مردها ویتامینهای مورد نظر داده شد. نتیجه این تحقیق شوک‌آور بود: ۱۸ درصد مردانی که بتاکاروتین مصرف کرده بودند، سرطان ریه گرفتند. ابتدا تصور شد که این یک اتفاق بوده است؛ به همین خاطر این آزمایش در آمریکا تکرار شد.
در آن جا ۱۸ هزار و ۳۱۴ مرد سیگاری مورد همین آزمایش قرار گرفتند. این بار پژوهشگران مجبور شدند آزمایش را ۲۱ ماه زودتر از موعد در نظر گرفته شده خاتمه دهند زیرا عده کسانی که با مصرف ویتامین A یا بتاکاروتین به سرطان مبتلا شدند به قدری زیاد شد که ادامه آزمایش غیروجدانی بود.
Bildunterschrift: Großansicht des Bildes mit der Bildunterschrift: این نظریه درست نیست که مواد غذایی ویتامین کافی مورد نیاز بدن را ندارندبا همین روش زیان‌های ویتامین E نیز آشکار شدند. برای آزمایش درباره تاثیر این ویتامین بر مردها ۳۵ هزار و ۵۰۰ مرد سالم بالای ۵۵ سال به طور اتفاقی از کشورهای آمریکا، کانادا و پورتوریکو انتخاب شدند. به نیمی از آن‌ها ویتامین E داده شد. احتمال ابتلا به سرطان پروستات در بین این گروه ۱۷ درصد افزایش یافت.
در سال ۲۰۰۸ نیز گروه پژوهشی "Cochrane –Collaboration" که یک گروه مستقل از دانشمندان سراسر جهان است، دست به انتشار گزارشی از نتایج تحقیقات وسیع خود در زمینه‌ای مشابه زد.
این گروه برای آزمایش اثر ویتامین‌ها دست به ۶۷ مورد کارآزمایی کنترل شده زد که ۲۳۲ هزار و ۵۵۰ نفر در آن شرکت داده شدند. نتیجه برای شرکت‌های داروسازی فاجعه‌بار بود: مرگ و میر در میان کسانی که به‌عنوان مکمل‌تغذیه بتاکاروتین و ویتامین E دریافت کرده بودند، به طرز قابل توجهی بالا رفت؛ ویتامین C و سلنیوم هم هیچ تاثیری بر سلامتی بدن نشان ندادند.
کریستیان کلود، یکی از نویسندگان این گزارش، می‌گوید «مصرف ویتامین‌ها به صورت مکمل هیچ فایده‌‌ای به بدن نمی‌رساند. من فقط می‌توانم هشدار دهم که سراغ این محصولات نروند.»
اینگرید مولهاوزر، پژوهشگر علوم تغذیه، نیز بر این باور است که پژوهشهای یاد شده نشان می‌دهند رساندن ویتامین به صورت مکمل مواد غذایی و از راه قرص یا قطره و پودر به بدن یکی دیگر از اشتباهات بزرگ تاریخ پزشکی است.
ولی این چگونه ممکن است؟ علم پزشکی ثابت کرده که سیگاری‌ها به میزان بیشتری ویتامین نیاز دارند.
در موارد مشابه دیده شده که مثلا کسانی که کلسترین بالایی دارند با مصرف دارو از شر کلسترین خلاص شده‌اند، اما به بیماری دیگری مبتلا شده‌اند. نمونه دیگر هورمونهایی است که به زنان در دوران یائسگی تجویز می‌شوند؛ هورمونهایی که می‌توانند در صورت آمادگی ژنتیک زن برای او سرطان‌زا باشند یا امکان سکته قلبی و مغزی را افزایش دهند.
اینگرید مولهاوزر، پژوهشگر علوم تغذیه، می‌گوید تحقیقات جدید نشان می‌دهند که پزشکان به جای درمان بیمار، بیماری را مداوا می‌کنند. مثلا کلسترین را پایین می‌آورند یا نامتعادل بودن هورمون‌ها را "متعادل" می‌کنند، اما توجهی ندارند که کسی که درمان نشده همان بیمار است. وقتی حال مریض خوب نشده دیگر فرقی نمی‌کند که فاکتورهای خونی بیمار چگونه باشند.
تبلیغات فریبنده
اما انتشار نتایج نگران‌کننده از پژوهشهای مختلف درباره زیان‌بار بودن یا دست‌کم بی‌مصرف بودن قرصهای ویتامین مانع از این نمی‌شود که بخش قابل توجهی از قفسه داروخانه‌ها را محصولاتی رنگارنگ از ویتامینهای مختلف پر کنند.
فروش این تولیدات ثروت هنگفتی به جیب شرکت‌های دارویی و داروخانه‌ها سرازیر می‌کند؛ ثروتی که می‌تواند صدها مجله را با تبلیغات آن‌ها درباره مفید بودن ویتامینهای تولید‌ی‌شان تزیین کند یا حتی "تحقیقاتی" مشابه به راه اندازد. تحقیقاتی که مثلا نشان دهند مواد غذایی در قرن حاضر ویتامین کمتری نسبت به قرون پیش دارد و مصرف قرصهای ویتامین برای جبران این کمبود ضروری است.
Bildunterschrift: با یک تغذیه درست می‌توان همه ویتامینهای لازم را به بدن رساند و نیازی به مصرف قرصهای ویتامین نیستمثلا شرکت هلندی "DSM" که از بزرگترین شرکت‌های تولید کننده ویتامین و مواد غذایی حاوی ویتامین است، در تبلیغات خود می‌گوید: «بسیاری از انسان‌ها در دنیای امروز با کمبود ویتامین روبرو هستند.»
این شرکت برای نشان‌دادن افراد دارای کمبود ویتامین فهرستی ارائه می‌کند که تقریبا همه را شامل می‌شود: کسانی که تغذیه متعادل و همه‌جانبه ندارند، کسانی که کار سنگین جسمی می‌کنند، از جمله ورزشکاران، زنانی که قرص ضدحاملگی مصرف می‌کنند، زنانی که در دوره عادت ماهانه هستند، زنانی که شیر می‌دهند، سیگاری‌ها، گیاه‌خواران، سالمندان، بیماران و ... .
اما آیا واقعا مواد غذایی قرن حاضر کمتر از مواد غذایی در دوره‌های قبل ویتامین دارند؟
گرهارد رشکمر، مدیر موسسه فدرال "ماکس روبنر" برای تغذیه و مواد غذایی که سال‌ها در این زمینه تحقیق کرده، این باور را به کلی اشتباه می‌داند و می‌گوید که اتفاقا محصولات غذایی امروز به خاطر امکانات کشاورزی و کودهایی که دریافت می‌کنند، ویتامینهای بیشتری دارند.
او می‌گوید با امکانات تغذیه امروزی ویتامینهای C, A, E, B1, B2, B12 حتی بالاتر از میانگین لازم به بدن می‌رسند؛ تنها ویتامینی که ممکن است کمبودش احساس شود ویتامین D برای کسانی است که از آفتاب کافی برخوردار نیستند و اسید فولیک برای مادر و نوزاد.
ویتامین‌ها، همه جا در تعقیب انسان
ولی در امان ماندن از مصرف ویتامینهای "مصنوعی" حتی برای کسانی که نمی‌خواهند آن‌ها را مصرف کنند ساده نیست. زیرا بسیاری از شرکت‌های تولید‌کننده مواد غذایی، از جمله تولیدکنندگان نوشابه‌ها، غذای کودکان و غیره، این یا آن ویتامین را به محصولات‌شان اضافه کرده‌اند.
از بزرگترین شرکت‌هایی که از این راه سودهای سرشار به تولیدکنندگان ویتامین می‌رسانند و خود نیز سودی نجومی می‌برند "نستله"، "کوکاکولا" و "کرافت" هستند. مثلا حجم سرمایه‌ای که شرکت نستله از این راه به دست می‌آورد سالانه حدود ۲۰ میلیارد فرانک سوئیس است.
شرکت دارویی و غذایی "DSM" که فروشنده تولیدات حاوی ویتامین به شرکت‌های یاد شده است، سودی نزدیک به ۷۰۰ میلیون یورو در سال دارد؛ رقمی که نشان‌دهنده‌ی رشد سرسامآور این صنعت در جهان است.
مقابله با این غول آسان نیست و قانون‌گذار و سیاستمدار هم عموما علاقه‌ای به در‌افتادن با آن و آگاه کردن مردم نشان نمی‌دهد. محصولاتی این چنین، برخلاف داروهای نسخه‌ای که باید بروشور عوارض جانبی را هم به همراه داشته باشند، به سادگی و بدون توضیح خاصی اجازه تولید و پخش می‌گیرند.
در واقع کمتر کسی به ذهنش خطور می‌کند که ویتامین را بیماری‌زا بداند و نسبت به مصرف آن با تردید نگاه کند. حتی کم نیستند پزشکانی که مثلا برای جلوگیری از سرطان پروستات خود روزی چند قرص ویتامین E مصرف می‌کنند.
با همه این‌ها، پا به پای "ویتامینه" کردن جامعه افسار گسیخته‌ی تبلیغاتی، تردید‌ها نسبت به مفید بودن این ویتامین‌ها بیشتر می‌شوند. «آیا زمان آن نرسیده که علم، قانون و سیاست جلوی این بازار را بگیرند؟» هم پرسشی است که هر روز بیشتر مطرح می‌شود.
465 page views
|
|
|
|