 |
چالش‌های افزایش تعطیلات در ایران
 |
دنیای اقتصاد-مرکز پژوهش‌های مجلس با بررسی چالش‌های افزایش تعطیلات در ایران، «پراکندگی نامناسب تعطیلات» و «سه برابر بودن تعطیلات مذهبی به نسبت میانگین جهانی» را از علل بروز معضلاتی همچون «پدیده بین‌التعطیلی» دانست و «پایین بودن میزان بهره‌وری و کارمفید» در ایران را از جمله این چالش‌ها عنوان کرد.
بازوی تحقیقاتی مجلس که این گزارش را در حاشیه بررسی لایحه افزایش تعطیلات عید فطر تهیه کرده است، در عین حال دیدگاه کسانی را که معتقدند ایران دارای بیشترین تعداد تعطیلات در جهان است، «رد» مي‌کند و مي‌نویسد: واقعیت آن است که ایران دارای کمترین تعطیلات به نسبت سایر مناطق دنیا است. این مرکز سپس خواهان تدوین «تصمیمی بومی در خصوص تعطیلات» شد تا «از یک سو به افزایش بهره‌وری کمک کند و از سوی دیگر از نابسامانی جلوگیری کند.»
موضوع افزايش تعطيلات سراسري زمانی مطرح شد که اولين بار اوايل مردادماه محمود احمدي‌نژاد، رييس جمهور با مطرح کردن اين موضوع که ايران از نظر کمبود تعطيلات دومين کشور جهان است، از ساعات کار طولاني در هفته انتقاد کرد. احمدي‌نژاد همچنين خواستار تعطيلي سراسري روزهاي پنج‌شنبه شد تا بر اساس آن اعضاي خانواده فرصت بيشتري براي در کنار هم بودن داشته باشند و از نظر او «روز خانواده» شکل بگيرد. يک هفته پس از اين اظهارات رييس‌جمهور و قبل از آنکه رييس دولت اقدامي براي عملي کردن اين اظهارات خود انجام دهد، جمعي از نمايندگان مجلس پيش‌دستي کردند و طرحي يک فوريتي براي تعطيل کردن روز پنج شنبه به صحن علني مجلس ارائه دادند که با مخالفت ديگر نمايندگان روبه‌رو شد. اما اين مخالفت مجلس دولت را از تصميمش براي تعطيلي سراسري پنج‌شنبه‌ها باز نداشت، چراکه يک هفته پس از طرح مجلس، عبدالعلي تاجي معاون حقوقي و امور مجلس معاونت توسعه مديريت و سرمايه انساني رييس‌جمهور خبر داد که لايحه افزايش تعطيلي عيد فطر و روزهاي پنج‌شنبه دستگاه‌هاي اجرايي «به صورت همزمان» از سوي دولت تقديم مجلس مي‌شود. اگر چه اين خبر به واقعيت نپيوست و دولت لايحه افزايش تعطيلات عيد فطر را جداگانه و بدون لايحه تعطيلي پنج‌شنبه‌ها به مجلس داد، اما اظهارنظرهاي گاه و بيگاه نمايندگان مجلس و مسوولان دولتي نشان از مصمم بودن دولت براي افزايش تعطيلات هفتگي دارد. آخرين موضع‌گيري برخی نمایندگان مجلس درباره تعطيلي پنج‌شنبه‌ها نیز نشان از پیگیری مجلس براي تعطيلي شنبه‌ها به جاي پنج‌شنبه‌ها دارد.
چندی پیش نیز سایت الف، وابسته به احمد توکلی، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس در یادداشتی افزایش تعطیلات آخر هفته به دو روز را عامل افزایش بهره‌وری برشمرده بود. اینک به نظر مي‌رسد مرکز تحت مدیریت احمد توکلی نیز، ایده‌اي تقریبا مشابه سایت وابسته به او را توصیه مي‌کند.
بررسي دو ديدگاه موجود درباره وضعيت تعطيلات
مركز پژوهش‌هاي مجلس در بررسي ميزان تعطيلات در كشور در حاشيه تحليل لايحه افزايش تعطيلي عيد فطر، به بررسي دو ديدگاه متفاوت موجود در اين باره مي‌پردازد.
اين مركز مي‌نويسد: گروهي معتقدند ايران داراي بيشترين تعداد تعطيلات در جهان است. علت اين ادعا نيز آن است كه در اين ديدگاه تعطيلات رسمي و تعطيلات پايان هفته از يكديگر تفكيك شده و ايران به لحاظ تعطيلات رسمي با ديگر كشورهاي جهان مقايسه شده و داراي بيشترين تعطيلات در جهان است. اين گروه معادل تعطيلات را اصطلاح holiday گرفته و مبناي محاسبه و شمارش تعطيلات در كشور قرار مي‌دهند. به اين ترتيب براي مثال در مقايسه با كشور انگلستان وضعيت تعطيلات در ايران به شكل (جدول1) خواهد بود.
براساس اين تحليل، نكته قابل توجه درخصوص اين ديدگاه آن است كه معمولا هر ساله نزديك به 4 روز از تعطيلات رسمي كشور با تعطيلات پايان هفته همپوشاني پيدا مي‌كند و در واقعيت تعداد تعطيلات در ايران 20 يا 21 روز است. اما براي اينكه ايران داراي بيشترين تعطيلات در جهان نشان داده شود، تعطيلات ذكر شده در قانون مبناي محاسبه تعطيلات قرار مي‌گيرد نه تعطيلات واقعي. البته ممكن است در خصوص ديگر كشورها نيز همپوشاني ميان تعطيلات رسمي و آخر هفته روي دهد.اما در اكثر اين كشورها براي تعطيلات تبصره‌اي وجود دارد كه در صورت همپوشاني تعطيلات رسمي با تعطيلات آخر هفته روز ديگري بايد تعطيل شود.اين گزارش مي‌افزايد: در مقابل گروه اول، گروه دوم بر اين باورند كه ايران داراي روزهاي تعطيل كمي در جهان است. آنها تفكيك ميان تعطيلات رسمي و تعطيلات پايان هفته را نمي‌پذيرد و باورشان بر اين است كه ميان اين دو نوع تعطيلات به لحاظ ماهيت تفاوتي وجود ندارد. آنچه ملاك و مبنا است تفاوت ميان روز كاري و روز تعطيل است و در اين ميان فرقي نمي‌كند نام تعطيلي پايان هفته باشد يا تعطيلات رسمي. از همين‌رو اگر بنا بر مقايسه ميان تعطيلات ايران با ساير كشورهاي دنيا باشد، بايد كل تعطيلات كشور(اعم از پايان هفته و رسمي) با كل تعطيلات ساير كشورها مقايسه شود. اگر چنين اتفاقي بيفتد ايران داراي كمترين تعطيلات در جهان خواهد بود. براي مثال در مقايسه كل تعطيلات ايران با كشور انگلستان وضعيت تعطيلات دو كشور به شكل(جدول2) خواهد بود.
پراكندگي نامناسب تعطيلات در ايران
مركز پژوهش‌هاي مجلس در ادامه اعلام مي‌كند: واقعيت اين است كه تفكيك تعطيلات پايان هفته و تعطيلات رسمي تفكيك قابل قبولي نيست و مبناي اين تفكيك مشخص نيست. در واقع مبناي قابل قبول، محاسبه نسبت روزهاي تعطيل و روزهاي كاري و مقايسه آن در كشورهاي مختلف است. با اين مبنا كل تعطيلات در ايران نسبت به ساير مناطق دنيا كمترين است، اما به‌‌رغم كم بودن تعداد تعطيلات در ايران توزيع و پراكندگي تعطيلات در ايران به گونه‌اي است كه باعث ايجاد پديده بين‌التعطيلي در كشور مي‌شود. اتفاقي كه در ديگر كشورهاي دنيا كمتر ايجاد مي‌شود، به همين خاطر ايران از معدود كشورهايي است كه تعطيلات در آن مساله‌ساز شده و در سال‌هاي اخير مورد بحث و مناقشه سياست‌گذاران و تصميم‌سازان است. به عبارت ديگر اگرچه ايران كمترين تعطيلات را در دنيا دارا است، پراكندگي اين تعطيلات به گونه‌اي است كه نسبت به كشورهاي با دو برابر تعطيلات، بيشترين چالش را براي كشور از حيث اقتصادي و آشفتگي و به هم ريختگي امور به همراه دارد. در واقع چالش اصلي تعطيلات در كشور توالي تعطيلات رسمي(مذهبي، ملي و حكومتي) با تعطيلات پايان هفته و ايجاد پديده بين‌التعطيلي در كشور است. مهم‌ترين علت اين پديده به تعيين تعطيلات مذهبي براساس تقويم هجري قمري بازمي‌گردد.
پايين بودن ميزان بهره‌وري در كشور
اين مركز در ادامه گزارش خود با اشاره به پايين بودن ميزان بهره‌وري و كار مفيد در كشور مي‌افزايد: مقايسه تعطيلات در صورتي معنادار خواهد بود كه ميزان كار مفيد و بهره‌وري در كشورهاي ديگر نيز شبيه ايران باشد، علاوه بر اين در حالي كه اصل 43 قانون اساسي به تامين اقتصادي و ريشه‌كن كردن فقر اشاره دارد پايين بودن بهره‌وري در كشور سبب مي‌شود افزايش تعطيلات به بهره‌وري پايين دامن زده و به تامين اقتصادي آسيب بزند. از همين رو افزايش تعداد تعطيلات بدون افزايش بهره‌وري به اقتصاد ملي آسيب خواهد زد. علاوه بر اين، در خصوص اين مدعا كه افزايش تعداد تعطيلات با افزايش رضايت كارمندان به افزايش بهره‌وري منجر مي‌شود، پژوهش مستقل علمي انجام نشده و نمي‌تواند مبناي تصميم‌گيري در سطح كلان باشد.
مهم‌ترين چالش‌هاي تعطيلات
مركز پژوهش‌هاي مجلس در جمع‌بندي نهايي اين تحليل، «ايجاد پديده بين‌التعطيلي» و «تاثيرات اقتصادي ناشي از تعطيلات» را مهم‌ترين چالش‌هاي تعطيلات در كشور عنوان مي‌كند و مي‌افزايد: تعداد زياد تعطيلات مذهبي(سه‌برابر متوسط جهاني) و تعيين تعطيلات بر مبناي ماه قمري وچرخش ماه‌هاي قمري باعث مي‌شود در موارد متعددي تعطيلات مذهبي در روزهاي هفته قرار گيرد. در چنين شرايطي و به خصوص در وضعيتي كه تعطيلات مذهبي 2 روز است، كل هفته تحت‌الشعاع تعطيلات قرار گرفته و در عمل تعطيل مي‌شود. نابساماني ناشي از چنين وضعيتي آسيب‌هاي اقتصادي و فرهنگي بسياري ايجاد مي‌كند و به دليل اين نابساماني‌ها، تعطيلات به معضل كشور تبديل شده است.اين گزارش مي‌افزايد: وضعيت كشور در خصوص ساعات كار، ميزان بهره‌وري و كار مفيد و تعداد تعطيلات به گونه‌اي است كه نمي‌تواند از طريق مقايسه با ساير كشورها در خصوص كاهش يا افزايش تعطيلات اظهارنظر كرد. بنابراين بايد تصميم بومي در خصوص تعطيلات اتخاذ شود تا از يكسو به افزايش بهره‌وري كمك و از سوي ديگر از نابساماني جلوگيري كند.
297 page views
|
|
|
|