 |
تاثيرگرد كردن قيمت‌ها با حذف صفرها بر تورم
 |
دنیای اقتصاد- گروه بازار پول- بانك مركزي در گزارشي كارشناسي با بررسي آثار گرد شدن قيمت‌ها ناشي از اصلاح پولي بر تورم اعلام كرد: در بدبينانه ترين حالت اثر اين سياست از محل گرد شدن قيمت‌ها يك دهم درصد خواهد بود.
بانك مركزي در گزارش خود با اشاره به اينكه با تصويب طرح حذف چهار صفر از پول ملي در هيات دولت، برخي افراد نگراني‌هايي را از بابت احتمال افزايش تورم در اثر گرد کردن قيمت‌ها پس از اجراي برنامه مذکور در جامعه، عنوان کرده‌اند. در اين رابطه به اين موضوع اشاره شد که با تقسيم قيمت‌ها و مقادير پولي بر ١٠٠٠٠ و معرفي اضعاف پول با نسبت ١ به ١٠٠ نسبت به پول اصلي، رقم حاصل در پاره‌اي از موارد بيش از دو رقم اعشار را نشان خواهد داد که لازم است با استفاده از قاعده گرد کردن به دو رقم اعشار تقليل يابد تا امکان تسويه مبادلات با اضعاف پول فراهم شود. به همين دليل اين شبهه ايجاد شده که با گرد کردن قيمت‌ها، شاخص تورم افزايش خواهد يافت.
بنابراين گزارش بانک مرکزي براي رفع نگراني‌هاي به وجود آمده با اتکا به آمارهايي که از قيمت کالاها و خدمات در سبد مصرفي خانوار در اختيار دارد، موضوع را بررسي کرده است.
در گزارش بانك مركزي آثار گرد کردن قيمت ٣٥٩ قلم کالا و خدمت موجود در سبد مصرفي خانوارهاي شهر تهران پس از اجراي طرح حذف چهار صفر از پول ملي بررسي شده است. در اين گزارش طبق برآوردهاي انجام شده توسط اداره آمار بانک مرکزي، نرخ رشد شاخص بهاي کالاها و خدمات مصرفي (شاخص تورم) در شهر تهران پس از اجراي برنامه حذف صفر و گرد شدن قيمت‌ها براساس آمارهاي تير ماه سال ١٣٩٠ در دو حالت قابل دسته بندي است.در سناريو اول كه سناريوي نزديک به واقع ناميده شده، کوچکترين قطع سکه پس از حذف صفر، معادل ١٠٠ ريال فعلي در نظر گرفته شده است. در سناريوي دوم نيز كه سناريوي بدبينانه عنوان شده، به معرفي کوچکترين سکه پس ازحذف صفر معادل ٥٠٠ ريال فعلي و گرد شدن قيمت کالاهايي که به ٥٠٠ ريال ختم مي‌شوند مي‌پردازد.
سناريوي نزديك به واقع
سناريوي اول وضعيتي را توصيف مي‌کند که در آن پس از اجراي برنامه اصلاح پولي، سکه معادل ١٠٠ ريال کنوني به عنوان کوچک ترين قطع سکه به جريان درآمده و قيمت کالاها و خدماتي که سه رقم آخر آن از ١٠٠ ريال فعلي کمتر باشد، به سمت بالا و معادل ١٠٠ ريال گرد خواهد شد. البته بانك مركزي تاكيد كرده براساس مقرراتي که به اتکاي قانون وضع خواهد شد، ترتيبي اتخاذ مي‌شود که گرد کردن ارقام در کمترين حد ممکن اتفاق بيفتد.
راهکارهاي موردنظر از نگاه بانك مركزي در سه بخش قابل دسته‌بندي است.راهكار اول، تجديدنظر در تعداد محتويات يک کالا و تغيير بسته‌بندي آن است. به عنوان مثال چنانچه قيمت يک عدد آدامس ١٥٠ ريال باشد، براي پرهيز از گرد کردن قيمت ممکن است اين الزام وضع شود که هر بسته آدامس حداقل حاوي دو عدد آدامس باشد تا نيازي به گرد کردن قيمت نباشد.
گرد کردن رقم نهايي تراکمي به جاي گرد کردن يکايک ارقام، راهكار دوم است، به عنوان مثال چنان چه ماليات غير مستقيم هر بطري نوشابه ٥٠ ريال باشد در حالي که کوچک ترين سکه رايج در نظام جديد پولي معادل ١٠٠ ريال فعلي ارزش داشته باشد، ممکن است اين الزام گذاشته شود که سرجمع توليدات يک دوره زماني معين ضرب در ٥٠ ريال شده و جمع تراکمي حاصل چنانچه مشمول اعشاري شد که براي آن سکه وجود ندارد، در آن صورت از قاعده گرد کردن اعداد استفاده شود. مشخصا اگر توليد نوشابه يک کارخانه ١٠٠٠١ واحد به ازاي يک هفته باشد و ماليات غير مستقيم به ازاي هر بطري نوشابه ٥٠ ريال باشد، اين طور نيست که ماليات غير مستقيم هر نوشابه به سمت ١٠٠ ريال گرد شده و معادل يک ميليون و صد ريال ماليات اخذ شود، بلکه رقم ١٠٠٠١ بطري در ٥٠ ريال ضرب شده و عدد ٥٠٠٠٥٠ ريال ماليات غير مستقيم به سمت بالا گرد مي‌شود.
از نظر بانك مركزي در راهكار سوم، با توجه به آنكه گرد کردن قيمت همواره به سمت بالا نيست، بلکه الزامي در مقررات مي‌آيد که قيمت منتهي به کمتر از ٥٠ ريال به سمت پايين و قيمت منتهي به ٥٠ ريال و بيشتر به سمت بالا گرد شود.
گزارش بانك مركزي نشان مي‌دهد اگر هيچ يک از اين اقدامات کنترلي هم به کار گرفته نشود و فرض شود تمامي قيمت‌هايي که به کمتر از ١٠٠ريال ختم مي‌شوند به سمت بالا گرد شوند، شاخص بهاي کالاها و خدمات مصرفي تغيير محسوسي نداشته و اصلاح پولي و گرد کردن قيمت‌ها هيچ تاثير معني‌داري بر تورم نخواهد داشت. بنابراين، با اين فروض، اقتصاد کشور شاهد رشد تورم ناشي از پديده گرد کردن قيمت‌ها پيرو اجراي برنامه حذف صفر نخواهد بود.
سناريوي اول
گزارش بانك مركزي نشان مي‌دهد در سناريو نزديك به واقع با فرض اينكه کوچک ترين قطع سکه به جريان درآمده پس از حذف صفر معادل ١٠٠ ريال فعلي باشد، نرخ تورم تغيير نخواهد كرد.
بانك مركزي تاكيد دارد، سناريوي واقع‌بينانه به دليل آنكه فرض کرده تمام قيمت‌هايي که به ١٠٠ ريال ختم مي‌شوند به بالا گرد خواهند شد افراطي است، اما بررسي آثار گرد کردن قيمت ٣٥٩ قلم کالا و خدمت موجود در سبد مصرفي خانوارهاي شهر تهران حاكي از اين است كه قيمت‌ها در اين سناريو از محل گرد شدن تغيير نخواهد كرد. بنابر گزارش بانك مركزي، به طور معمول طبق آنچه در ساير کشورها اتفاق افتاده و در ايران نيز در دستور کار قرار دارد، دستورالعمل گرد کردن قيمت‌ها به صورتي تنظيم خواهد شد که به عنوان مثال، براساس آن قيمت‌هاي کمتر از ٥٠ ريال به پايين و معادل صفر در نظر گرفته شده و قيمت‌هاي ختم به ٥٠ ريال و بالاتر به سمت بالا گرد مي‌شوند. لذا با توجه به اينکه در حد افراطي گرد کردن تاثيري بر رشد قيمت‌ها نخواهد داشت، بنابراين نتايج در حالت‌هاي واقع‌بينانه‌تر نيز مصداق خواهند داشت.
سناريوي بدبينانه
در سناريوي دوم برآوردها در بدبينانه‌ترين شرايط و با اين فرض صورت گرفته که پس از انجام برنامه اصلاح پولي سکه‌هاي معادل ٥٠٠ ريالي کنوني به عنوان کوچکترين قطع سکه ضرب شده و به جريان درآيد که به ناچار ارقام براساس قيمت کالاهايي که به ٥٠٠ ريال فعلي ختم مي‌شوند، به بالا گرد خواهند شد. در اين صورت، تغييرات ماهانه و تغيير نسبت به ماه مشابه سال قبل شاخص بهاي کالاها و خدمات مصرفي در شهر تهران، هريک معادل 1/0درصد تغيير خواهد کرد که باز هم بسيار ناچيز است. بنابراين مشاهده مي‌شود که با حذف ٤ صفر از پول ملي، در حالت معمول که قطع سکه‌ها براي تسويه مبادلات مناسب بوده و قيمت‌ها براساس ارقام منتهي به ١٠٠ به بالا گرد مي‌شوند، شاخص بهاي کالاها و خدمات مصرفي (شاخص تورم) هيچ تغيير محسوسي نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل نخواهد داشت. تنها در بدبينانه‌ترين حالت که کوچکترين قطع سکه براي تسويه مبادلات خرد کافي نبوده، بنابراين قيمت کالاها و خدماتي که به ٥٠٠ ختم مي‌شوند به بالا گرد مي‌شوند، ميزان تاثير بسيار اندک و معادل 1/0 درصد است. البته اين حالت درعمل اتفاق نخواهد افتاد، زيرا در برنامه حذف صفر، کوچکترين قطع سکه معادل ١٠٠ ريال کنوني در نظر گرفته خواهد شد.
نتايج نشان مي‌دهد تاثير گرد کردن ارقام به دليل حذف ٤ صفر از پول ملي بر تورم بسيار ناچيز است. در واقع از آنجا که کوچک ترين قطع سکه معادل ١٠٠ ريال کنوني خواهد بود، حتي در حالت افراطي گرد کردن نيز اثرگذاري بر تورم محسوس نخواهد بود. در اين زمينه تنها در صورتي که کوچک ترين قطع سکه ٥٠٠ ريالي بوده و قيمت‌ها براساس آخرين سه رقم ارقام بر مبناي ٥٠٠ ريال به بالا گرد شوند، حداکثر اثري که بر افزايش قيمت کالاها و خدمات سبد مصرفي خانوار خواهد داشت، فقط ١/0 درصد بوده و بسيار ناچيز است.
بانك مركزي در كنار ارائه مدلي از تاثير گرد كردن قيمت‌ها بر تورم اعلام كرد: همچنين قطع‌هاي اسكناس و سكه به گونه‌اي طراحي مي‌شود كه با ترکيب اسكناس و مسكوك عموم قيمت‌ها قابل تسويه باشد تا نياز به گرد كردن قيمت كالاها و خدمات به حداقل برسد. همين طور نهادهاي نظارتي با کمک بانك مركزي تدابير خاصي از منظر تهيه دستورالعمل‌هاي ناظر بر گرد کردن ارقام و کنترل قيمت‌ها به کار خواهند بست که از سوء استفاده‌هاي احتمالي براي بالا بردن قيمت‌ها جلوگيري شود. علاوه بر تدوين دستورالعمل گرد کردن قيمت‌ها، استفاده از برچسب‌هاي قيمتي به هر دو نوع پول قديم و جديد به طور موازي از جمله اقدامات ثمربخشي است که امکان تطابق قيمت‌ها را براي مصرف‌کنندگان فراهم آورده و احتمال افزايش قيمت با سوءاستفاده از ناآگاهي خريداران را منتفي خواهد کرد.
405 page views
|
|
|
|